Thema Gezonde fysieke leefomgeving, Skills Garden, Langeleegte 16A, Veendam.
Sprekers:
Jeannette Nijkamp Lector Gezonde stad HHS
Mark Bakker, teamleider sport (incl. Veendam Beweegt), gemeente Veendam
Leon Steneker, inwoner/skater
Jan Smeege, beheer en onderhoud Skills Garden (rondleiding)
Simone Caljouw, onderzoeker Bewegingswetenschappen RUG/UMCG
Dagvoorzitter is Jetse Goris.
De Werkplaats Sociaal Domein Noord van de Hanzehogeschoool Groningen maakt een film over de leersessie in Veendam en het project LEGrO.
Dagvoorzitter Jetse Goris leidt het programma in.
Tijdens de leernetwerkbijeenkomst stonden de volgende vragen centraal:
- Hoe kan de gemeente in samenwerking met andere partijen een beweegpark realiseren, om bewegen, spelen en ontmoeten te stimuleren?
- Hoe kan de gemeente hierbij samenwerken met bewoners?
- Hoe kun je een fysieke ruimte zo inrichten dat deze gezond gedrag stimuleert?
- Wat zijn de drempels en succesfactoren?
Jeannette Nijkamp, lector Gezonde stad HHS
Ze is inhoudelijk trekker van het thema Gezonde fysieke leefomgeving en werkt in haar onderzoek samen met o.a. de gemeente en inwoners. Het onderzoek van het lectoraat gaat onder meer over het zodanig inrichten van de fysieke leefomgeving dat spelen, bewegen en ontmoeten wordt gestimuleerd.
Mark Bakker, gemeente Veendam
Hoe is het leer & sportpark de LL Veendam (Skills Garden) tot stand gekomen?
Door een slimme combinatie van ontwikkelingen die speelden.
- Maatschappelijke ontwikkeling: kwam veel obesitas voor onder kinderen, kosten jeugdzorg, willen stimuleren van een gezonde leefstijl, herinrichting fysieke leefomgeving.
- Ontwikkelingen op het VO Winkler Prins: nieuwbouw van de school (2200 leerlingen)
- Ontwikkelingen sportpark Veendam (faillissement SC Veendam)
- Ontwikkelingen rondom wielerpark, skatepark en Dojo
Al deze ontwikkelingen kwamen samen en er zijn gezamenlijke uitgangspunten geformuleerd en samen werd een visie opgesteld. ‘Open concept’! Nieuwbouw en herinrichting sportpark de LL startte in 2021. De sociale opgaven werden gekoppeld aan de herinrichtingsopgaven. Hierbij werd een sterke verbinding gemaakt tussen onderwijs en sport (multifunctioneel gebruik van faciliteiten.). Het sportcomplex werd openbaar toegankelijk, de hekken werden verwijderd en er werd een budget gereserveerd voor beheer, bewaking, verlichting, informatiezuilen met QR-codes en watertappunten.
Diverse sessies zijn er gehouden om te kijken hoe verschillende doelgroepen konden worden betrokken. Op de skate community na zijn bewoners niet bij het ontwikkeltraject betrokken geweest. Wel is nadat het ontwerp klaar was contact geweest met (zorg)professionals om na te gaan hoe diverse doelgroepen (kwetsbare mensen) kunnen worden verleid om het Skills Park te gebruiken; dit is tot nu toe nog niet erg succesvol, daarom wil Mark hier graag onderzoek naar laten doen. (Dit is niet aan bod gekomen tijdens zijn presentatie). ‘Veendam beweegt’ gaat over exploitatieverhuur van sportaccommodaties en verenigingsondersteuning en sportstimulering, niet over het betrekken van allerlei doelgroepen.
De gemeente Veendam heeft het project gefinancierd.
Lessons learned: Mark Bakker combineerde vele functies in één persoon en functioneerde als een oliemannetje. Kern: slimme combinaties maken. Moraal van het verhaal: uit een hoop ellende kwamen mooie dingen voort. Tot slot is visie noodzakelijk en een lange adem.
De dagvoorzitter vraagt of dit de andere aanwezige gemeenten inspireert. Het antwoord is volmondig JA. Er volgt een gesprek over welke combinatiekansen andere gemeenten zien.
Jan Smeege, beheer en onderhoud Skills Garden
Jan geeft een rondleiding over het terrein. Mooi om te kunnen aanschouwen hoe de ruimte is ingericht en te zien hoe deze door de aanwezigen werd gebruikt. Er zijn ondanks de zwaarbewolkte dag veel kinderen aan het bewegen en sporten.
Met name de Urban Sports zijn heel populair en voorzien in een behoefte.
Leon Steneker, inwoner/skater
Inwoner, skater en ingenieur die al in 2013 met plannen bij de gemeente aanklopte om de skatebaan aan te pakken. Deze was door achterstallig onderhoud nauwelijks meer bruikbaar. De wethouder gaf aan hier geen geld voor te hebben.
In 2020 zocht hij weer contact met de gemeente. Deze zag mogelijkheden om zijn verzoek te verkennen binnen een veel groter plan.
Leon had analyses gemaakt van de gebruikers en ging voor een combi (skate, inline, step, bmx). Had gesproken met omwonenden en gebruikers en gaf hierover een PPT aan de wethouder (inclusief de uitkomsten van een onderzoek over geluid/gebruik/overlast).
Na veel geduld is hij actief betrokken bij de totstandkoming van dit onderdeel. Hij heeft de eindgebruikers betrokken bij het ontwerp. Step, bmx kunnen worden geleend.
Lessons learned: vasthoudend zijn, medestanders mobiliseren, weten waar je het over hebt, dit met onderzoek en cijfers onderbouwen, zelf de plan- en bouwfase superviseren om er zeker van te zijn dat het zo wordt uitgevoerd als bewoners willen.
Kortom: geduld, er bovenop zitten, proactief zijn, verdiepen in belanghebbenden, eindgebruikers zo vroeg mogelijk betrekken, ‘visuals’ gebruiken om te overtuigen (beeld werkt vaak beter dan tekst).
Simone Caljouw, onderzoeker Bewegingswetenschappen RUG/UMCG
Simone leidt in met de constatering dat we ‘kampioen zitten’ zijn. Jongeren zitten 10 uur per dag. Maar er gaan ook dingen goed: we fietsen, 70 % van de kinderen sport in georganiseerd verband, kinderen bewegen 2 x 45 minuten op school per week, spelen buiten etc.
Simone houdt vervolgens een pleidooi voor ‘buitenspelen voor iedereen.’ Buiten zijn vele vormen van bewegen mogelijk.
Het begrijp ‘affordances’ wordt geïntroduceerd: de handelingsmogelijkheden die de omgeving ons biedt. Een obstakel voor de één, is een uitdaging voor de ander. Ieder object in de openbare ruimte heeft vele mogelijkheden (‘affordances). De gebouwde omgeving lokt bepaald gedrag uit.
Hoe iets is ontworpen bepaalt hoe het wordt gebruikt. Objecten met meerdere mogelijkheden zullen meer uitnodigen tot beweging. Als voorbeeld de ‘Stap-stenen’ en de ordening hiervan. Variatie (hoogte en afstand) is noodzakelijk, ook voor de motorische ontwikkeling. Dat gevarieerd design werkt, blijkt uit onderzoek, zoals Simone illustreert met voorbeelden.
Ze leerde ons anders kijken naar objecten in de ruimte en het gebruik hiervan.
Lessons learned: gevarieerd ontwerp voor een brede doelgroep (ook qua leeftijd) in plaats van standaardisatie
Plenaire discussie
De middag werd afgesloten met een plenaire discussie aan de hand van stellingen, o.a.:
Wat heb je geleerd wat je zou kunnen toepassen, wat neem je mee terug naar je eigen organisatie?
- Slimme combinaties maken, financiering regelen door aan te sluiten op ontwikkelingen die spelen en sociale vraagstukken combineren met fysieke ontwikkelingen (herinrichting).
- Creatief zijn en kleurrijk denken zijn belangrijk.
- Visuele voorbeelden hebben vaak veel overtuigingskracht.
- Vasthoudend zijn en consistent zijn.
- Voor bewoners die invloed willen uitoefenen: medestanders mobiliseren, weten waar je het over hebt, dit met onderzoek en cijfers onderbouwen.
- Eindgebruikers zo vroeg mogelijk betrekken.
- Verbinden van partijen en omwonenden en gebruikers samenbrengen.
- Participatie van de gebruikers in het ontwerp.
Tips t.b.v. het meer betrekken van bewoners:
- Zorg naast infrastructuur ook voor organisatie en aanbod.
- Voor ouderen en mensen met een beperking zijn rustplekken belangrijk.
Wat geef je de mensen mee die deze leersessie hebben georganiseerd?
- Mooie concrete voorbeelden hoe je een ruimte multi-functioneel kunt inrichten
- Win-win voor diverse gebruikers
- Interessant hoe onderzoek en uitvoering concreet samenkomen in dit concept.
Er was veel interactie over de toepasbaarheid in andere gemeenten. Zo gaf gemeente Westerkwartier aan dat in hun gemeenten omwonenden een grote vinger in de pap hebben en zodra deze bang zijn voor overlast er geen interventies in de ruimte kunnen plaatsvinden.
Er werden veel concrete vragen gesteld over de financiering, draagvlak, onderhoud en het betrekken van inwoners en gebruikers.